Podczas ewaluacji planu zrównoważonej mobilności miejskiej (SUMP) przyjętego w 2014 r. Brema (Niemcy) wykazała się nie tylko doskonałym planowaniem i wczesnym zapewnieniem narzędzi monitorowania i oceny, ale również umiejętnością bliskiej współpracy z zainteresowanymi stronami, innymi miastami i sieciami partnerskimi.
Miasto dołożyło starań, by wyciągnąć wnioski, wykorzystać sukcesy i uniknąć niepowodzeń w kolejnym etapie planowania transportu. Dzięki tym wysiłkom Brema zdobyła Europejską nagrodę SUMP 2014.
Doświadczenie w dziedzinie zarządzania ruchem umożliwiło Bremie wdrożenie planu rozwoju drogowego już w połowie lat dziewięćdziesiątych. Dziś Brema jest jednym z największych niemieckich miast mogących się pochwalić równym podziałem modalnym. Plan SUMP przyjęty przez miasto w 2014 r. (Verkehrsentwicklungsplan Bremen 2025) zakłada aktywne promowanie ekomobilności, a także podnoszenie jakości życia przez optymalizowanie systemu transportu i ograniczanie niekorzystnych skutków transportu, takich jak zagrożenia dla zdrowia, zanieczyszczenie czy hałas.
Przed 2020 r. Brema chce osiągnąć m.in. 20–25% wzrost ruchu rowerowego oraz 15–20% wzrost podróży komunikacją miejską. W tym celu miasto przyjęło plan obejmujący wszystkie środki transportu (np. poruszanie się pieszo, rowerem, komunikacją miejską i samochodami), ich wszystkie zastosowania (np. dojazd do pracy lub szkoły, zakupy, rekreacja), jak również przewóz pasażerów i towaru.
Filarami planu SUMP Bremy są procesy monitorowania i ewaluacji. Na potrzeby oceny ex-ante miasto wprowadziło trzyetapowy proces obejmujący analizę zalet, wad, szans i zagrożeń (SWOT), analizę scenariuszy oraz analizę kosztów i korzyści:
- SWOT pozwala Bremie na dokładne badanie istniejącej infrastruktury drogowej oraz schematów mobilności. Analizy te bazują na zbiorze rzetelnych danych oraz powszechnych konsultacjach internetowych.
- Spodziewane efekty zastosowanych środków oceniano na zasadzie analizy scenariuszy. Wybrano pięć scenariuszy, z których każdy obrazował „skrajną opcję” (np. znacząca przewaga ruchu samochodów albo ekomobilności). Modele scenariuszy umożliwiły miastu porównanie potencjalnych rezultatów oraz kosztów związanych ze środkami. Najskuteczniejszą opcją okazało się promowanie aktywnej mobilności.
- Przy współpracy z ekspertem zewnętrznym Brema przeprowadziła ocenę kosztów i korzyści.
Środki zostały indywidualnie ocenione i sklasyfikowane według oddziaływania społecznego, ekologicznego oraz przestrzennego. Kolejnym krokiem było ocenienie środków pod kątem potencjalnych czynników zewnętrznych, takich jak wykonalność techniczna czy wsparcie polityczne. Brema monitoruje również sam proces wdrażania. Plan SUMP zawiera strategię ewaluacji, zgodnie z którą sprawozdania będą przygotowywane raz w ciągu kadencji rządu (co cztery lata – pierwszy raport w 2018 r.).
Ważnym elementem zarówno procesu planowania, jak i wdrażania, jest współpraca. W tym zakresie partnerami Bremy były sąsiednie gminy, a także miejscowości Groningen (Holandia) i Oldenburg (Niemcy), z którymi Brema wymieniała się informacjami dotyczącymi strategii na poziomie transnarodowym. Nadzorowaniem całości procesu SUMP zajmuje się rada doradcza, która ponadto odpowiada za monitorowanie sprawozdań ewaluacyjnych. W skład rady wchodzą członkowie lokalnego parlamentu oraz podmioty zewnętrzne (stowarzyszenia kierowców i rowerzystów, izba handlowa, organizacje pozarządowe działające na rzecz środowiska itp.).
Proces ewaluacji umożliwił Bremie podejmowanie świadomych decyzji podczas wdrażania planu SUMP. Przykładowo analiza scenariuszy oparta na modelu prognozowanego ruchu w roku 2025 okazała się wyjątkowo pomocna w wyborze najlepszych lokalizacji na przyszłe stacje kolejowe. Modele przyszłych zachowań mobilnościowych mieszkańców umożliwiły ustalenie stacji z najmniejszą spodziewaną liczbą podróżnych. Narzędzie okazało się szczególnie użyteczne, o czym świadczą nadspodziewanie dobre wyniki niektórych stacji.
Podobne rezultaty osiągnięto dzięki konsultacjom z zainteresowanymi stronami oraz mieszkańcami, których dotyczyła analiza kosztów i korzyści. Dobrym przykładem jest analiza scenariusza, po której miasto postanowiło położyć tory tramwajowe w jednym z parków. Nowa linia miała być bardzo wydajna, jednak projekt spotkał się z dużym sprzeciwem mieszkańców. W rezultacie gmina porzuciła plan i wybrała inną trasę, która równocześnie spełniła wymogi techniczne i zyskała przychylność ludności.
Wstępne oceny umożliwiły miastu określenie przyszłych wyzwań i zebranie przykładów sukcesów. Z jednej strony wykryto poważne problemy wiążące się z użytkowaniem prywatnych samochodów i konwencjonalnych paliw, a także technologiami oraz ich niemożliwym do przewidzenia oddziaływaniem na mobilność miejską.
Z drugiej strony za zaletę procesu SUMP uznano regularne oceny samego planu SUMP oraz poszczególnych środków. Gmina postanowiła, że najkorzystniejszą metodą zbierania istotnych informacji przed ulepszaniem środków będzie czteroletni cykl ewaluacji.
W ramach przenoszenia projektu i udostępniania wiedzy Brema chce dzielić się doświadczeniem i wyciągniętymi wnioskami z różnymi podmiotami. Miasto utrzymuje regularny kontakt z rozmaitymi lokalnymi grupami działania i często uczestniczy w warsztatach oraz prezentacjach, zarówno na poziomie krajowym, jak i europejskim.
- Bremen Bewegen (w Niemczech)
| Załącznik | Wielkość |
|---|---|
 2014 SUMP Award: Finalist factsheet - Bremen (EN) | 290.68 KB |